فعل مضارع مجزوم
نكته‌ي مهم1 : برخي از حروف جازمه ، فقط يك فعل مضارع را مجزوم مي‌كنند و برخي ديگر از حروف جازمه ، دو فعل مضارع را مجزوم مي‌كنند .
ادواتي ( حروفي ) كه فقط يك فعل مضارع را مجزوم مي‌كنند( تک مجزومی )که عبارتند از:
|
لَمْ ( جَحْد ) |
لَمّا ( جَحْد ) |
لِ ( لا امر، امر بِللّامِ ) |
لاي نهي |
نكته‌ي مهم2 : در فعل مضارع مجزوم ، علامت‌هاي جزم فعل عبارتند از :
1- اعراب اصلي سکون ( ــْـ ) : مانند : لَمْ تَعْلَمْ : ياد نگرفتي لا تَأكُلْ : نخور لِيكْتُبْ : بايد كه بنويـسد . لَمّا تَنْظُرْ : هنوز نگاه نكرده اي .
2- اعراب فرعي ( حذف نون اعراب ) : مانند : لاتَفْعَلا : انجام ندهيد ، لَمْ تَذْهَبُوا : نرفتيد ،
لَمّا تَأكُلُوا : هنوز نخورده ايد . لَـــــــمْ تَــعْــلَـمْ لِـــ يــكْــتُــبْ
حرف جازمه مضارع مجزوم حرف جازمه مضارع مجزوم
علامت جزم « سكون » علامت جزم « سكون »
لا تَـــفْــــعَــلا لَـــمْ تَــذْهَــبُـــوا
حرف جازمه مضارع مجزوم حرف جازمه مضارع مجزوم
علامت جزم « حذف نون اعراب» علامت جزم «حذف نون اعراب»
نتيجه : فعل مضارع در صيغه‌هايي كه با علامت « سكون ــْـ » مجزوم مي‌شود ، داراي اعراب « اصلي ظاهري » و در صيغه‌هايي كه « حذف نون اعراب » علامت جزم است ، داراي اعراب « فرعي ظاهري » مي‌باشد .
نكته‌ي مهم3 : لام امر ( لِــ ) كه از حروف جازمه است بر سر شش صيغه‌ي فعل مضارع غايب و دو صيغه‌ي متكلم در مي‌آيد و آنها را مجزوم مي‌كند : مانند : لِيذْهَبْ : بايد كه برود لِأَدْرُسْ : بايد كه بنويسم ، لِيعْلَمُوا و .... بايد كه ياد بگيرند .
نكته‌ي مهم4 : گفتيم برخي از ادوات جزم ( حروف جزم ) دو فعل مضارع را مجزوم مي‌كنند ، به اين ادوات « ادوات شرط » مي‌گويند : كه داراي دو فعل مي باشد فعل اول را ، فعل شرط و فعل دوم را ، جواب شرط مي‌نامند ، مانند :
إِنْ تَـــنْـــصُروا اللهَ يــنْــصُرْ كُــمْ .
از ادوات شرط فعل شرط و مجزوم جواب شرط و مجزوم
به حذف نون اعراب با « سكون »
مَنْ يـــتَـــأَمَّــــلْ قَبْلَ الكلامِ يــسْـــلَـــمْ عَنْ الْخَطَأِ .
از ادوات شرط فعل شرط و مجزوم با «سكون» جواب شرط و مجزوم با سكون
برخي از ادوات شرطي كه دو فعل مضارع را مجزوم مي‌كنند، عبارتند از : مَنْ : هركس ،
مَا : هرچه ، إِنْ : اگر
نكته‌ي مهم 5 : چون فعل ماضي مبني است ، هرگاه فعل شرط و پاسخ شرط « ماضي » باشند ، محلاً مجزوم ، مي‌باشند و معني جمله به صورت مضارع ترجمه مي شود . مانند :
مَــــــنْ صَـــبَــــرَ ظَـــفِــــرَ . إِنْ صَــبَـــرْتَ نَــجـَحْــتَ .
از ادوات فعل شرط جواب شرط از ادوات فعل شرط جواب شرط
شرط محلاً مجزوم محلاً مجزوم شرط محلاً مجزوم محلاً مجزوم
هركس صبر بكند ، پيروز مي گردد . اگر صبر بكني موفق مي شوي .
نكته‌ي مهم 6 : ترجمه‌ي جمله هاي شرطي به زبان فارسي ، فعل شرط به صورت « مضارع التزامي» و جواب شرط به صورت « مضارع اخباري » ترجمه مي‌شود : مانند :
مَنْ حَـــفَرَ بئراً لِأخيهِ وَقَــــعَ فيها . هر كس چاهي براي برادرش بكند ، در آن مي‌افتد .
فعل شرط جواب شرط مضارع التزامي مضارع اخباري
ما تُــنْفِــقُـوا مِنْ شيءٍ يــعْــلَــمْـهُ اللهُ هر چه را كه انفاق بكنيد ، خداوند آن را مي‌داند .
فعل شرط جواب شرط مضارع التزامي مضارع اخباري