نکاتی در مورد علامت گذاری کلمات ( التشکیل)

نکاتی در مورد علامت گذاری کلمات ( التشکیل)

در سؤالات کنکور سراسری در بخش « درک مطلب» دو سؤال از نه سؤال این بخش به حرکت گذاری«تشکیل» اختصاص دارد، برای پاسخ به این سؤال باید تسلط به حرکت گذاری فعل ها، اسم ها و حروف داشته باشیم و از طرف دیگر باید نقش های کلمات را در جملات بدانیم تا بتوانیم حرکت حرف آخر کلمات را تشخیص دهیم، لذا در این جاسعی شده است، موضوعاتی که در تشکیل اهمیت دارد به صورت فهرست وار ذکر شود که داوطلب بداند باید به چه نکاتی در تشکیل توجه ویژه داشته باشد. دانستن ترجمه عبارت نیز در حرکت گذاری می تواند خیلی مؤثر باشد. در این سؤالات بهتر است اول حرکت گذاری که به آن ها یقین داریم حداقل دو گزینه کنار بگذاریم و در مرحله بعد دو گزینه باقی مانده را مقایسه کنیم تا بتوانیم گزینه صحیح را تشخیص دهیم که این کار با ممارست و تمرین و تست زنی به دست می آید:

■ مواردی که باید در تشکیل به آن ها توجه کرد:

ادامه نوشته

اقسام فعل از نظر حروف اصلی

اقسام فعل از نظر حروف اصلی:

               1)فعل معتل   2)فعل صحیح

     فعل معتل:

         به فعل های که یکی از حروف اصلی آن حروف عله(و،ا،ی)    باشد و به چهار دسته تسقیم می شود:

1)            فعل معتل مثال :  فعلی که اولین حرف اصلی آن حروف عله  باشد.مانند(وعد)

2)            فعل معتل اجوف: به فعلی که دومین حرف آن عله باشد. مانند (قَال، عاد)  

3)            فعل معتل ناقص :فعلی که سومین حرف آن حرف عله باشد. مانند(دعا، تلا)

4)        فعل معتل لفیف: فعل های که دو حرف اصلی آن حرف عله باشد و اگر دو حرف عله کنار هم قرار بگیرد آن را لفیف مقرون و اگر دو حرف عله جدا از هم قرار بگیرد آن را لفیف مفروق می گویند . مانند(روی ، ولی)

ادامه نوشته

سؤال در مورد فعل (إدفع)

در كلمة "ادفع‌" حركت حرف الف كه در اول آيه قرار دارد، چيست‌؟ علت آن را بيان كنيد.

"ادفع‌" فعل امر از "يَدْفَع‌ُ" (مضارع‌) مي‌باشد. طبق قواعد زبان عربي‌، براي ساختن فعل امر از مضارع‌، حرف مضارعه (يأ) را برمي داريم و حرف آخر را ساكن مي‌نماييم "دفع‌" آن‌گاه چون ابتداي به ساكن ممكن نيست همزه‌اي اول آن اضافه مي‌كنيم "ادْفَع‌ْ" حركت همزه متناسب با حرف پيش از آخر است‌; اگر مضموم باشد، مضموم و اگر مفتوح و يا مكسور باشد، علامت همزه كسره خواهد بود به مثال‌هاي زير توجّه كنيد:
يَكْتُب ــــــ ءاُكتُب‌ْ
يَدْفَع‌ُ ــــــ ءادفَع‌ْ
يَجْلِس‌ُ ــــــ ءاجْلِس‌
براي آگاهي بيشتر از قواعد ساختن فعل امر از صيغه‌هاي مختلف فعل مضارع به كتاب‌هاي ادبيات عرب مراجعه شود.(ر.ك‌: صرف و نحو عربي‌، دكتر عباس ماهيار، ص 14و15، سمت‌، و...)

بحثی مختصر و مفید در مورد تجزیه کلمه (التحلیل الصرفی)

بحثی مختصر و مفید در مورد تجزیه کلمه (التحلیل الصرفی)

تجزیه:(تحلیل صرفی) بیان خصوصیات کلمه: 1- اسم      2- فعل      3- حرف                                                                                             

    نشانه‌های اسم: 1- داشتن تنوین  2- داشتن ألْ    3- مضاف واقع شدن   4- مجرور واقع شدن   5- منادی واقع شدن

نشانه‌های فعل: 1- ضمیر تاء «ت»:جَلَسْتَ     2- ضمیر یاء «ی»:تجلسین     3- تاء تأنیث: ذَهَبَتْ   

4- نون تأکید(خفیفه یا نقیله): یَضْرِبَنَّ ، یَضْرِبَنْ     5- هر کلمه‌ای که قبلش قد، لم و سوف با                              بقیه درادامه مطلب

ادامه نوشته

حرکت حرف مضارعه

حرکت حرف مضارعه

عل مضارع از فعل ماضی ساخته می شود، باین ترتیب که که یکی از حروف مضارعه (ی- ت- أ- ن) را بر سر ماضی در می آورند و اگر در اوّل آن همزه زائده باشد آنرا حذف می کنند:

کَتَبَ              یَکْتُبُ

قَدَّسَ              یُقَدِّسُ

إفْتَخَرَ              یَفْتَخِرُ

حرکت حرف مضارعه- اگر ماضی چهار حرفی باشد (بابهای إفعال، تفعیل، مفاعلة و رباعی) حرف مضارعه مضموم است. مانند:

أکْرَمَ              یُکْرِمُ

قَدَّسَ              یُقَدِّسُ

ناظَرَ               یُناظِرُ

تَرْجَمَ              یُتَرْجِمُ

و اگر ماضی چهار حرفی نباشد (سه حرفی یا پنج حرفی یا شش حرفی باشد)، حروف مضارعه مفتوح است. مانند:

کَتَبَ              یَکْتُبُ

إفْتَخَرَ             یَفْتَخِرُ

إسْتَعْلَمَ            یَسْتَعلِمُ

نکته : در عربی هیچگاه حرکت کسره برای حروف مضارعه در ثلاثی و رباعی مجرد و مزید استعمال نشده است .

با شناختی قرآنی از شخصیت نبی (ص) در آستانه فرا رسیدن ماه ربیع الاول

مطلع صبح یقین

ای مه رخسار تو، مطــلع صبــــح یقین      غاشیه‌ی[۱] کبریات، شهپر روح الامین
آینــه‌دار رخــــت عارض ماه تمــــام      تکیه‌گه منبرت، پایه‌ی چرخ برین
سایه‌ی قد تو دید در چمــــن دلبــــری     کزسرخجلت بماند سرو سهی[۲] بر زمین
از گل رخسارتست لاله‌ی سیــــراب را      قطره‌‌ی آبی که هست بر جگر آتشین
خط جبین تو بود‌آن‌که‌شـــدست آشکار     بر ورق کاینات نقش رسول امین
آدم خاکی که بود پیــــش‌روِ انبیــــا     داغ قبول تو داشت بر سر لوح جبین
شحنه‌ی حکم ترا تیر قضــــا در کمـــان    بازوی امر ترا تیغ قدر بر کمین
زیر رکاب توانــــد شاه‌ســــواران ملک    غاشیه‌داران تو کارگزاران دین
خاتم اقبال تســت آن‌که به مُهــــر قبول    خشک و تر کاینات داشت به زیر نگین
بی تو کجا پی برد در حــرم کبــــریا      صوفی پرهیزگار زاهد خلوت نشین
خاک کف پای تست دامن آخر زمـــان     دست تو زان برفشاند بر دو جهان آستین
مدعیان نشنوند نعــــت کمــــال تو را     لایق هر گوش نیست دانه‌ی دُرّ ثمین

سبحــه‌ی کروبیــان ورد ثنای تو بــــاد
تا که به صبح نشور[۳] بر تو کنند آفرین[۴]

شاعر: شیخ کمال الدین خجندی

---

[۱]. غاشیه: پوشش، پرده، روپوش زین اسب.

[۲]. سهی: راست ایستاده، کشیده.

[۳]. نشور: زنده شدن مردگان در روز قیامت.

[۴]. دیوان کمال خجندی: ۷٫

مروری بر قواعد فعل از لحاظ ثلاثی مجرد و مزید

فعل ثلاثي دو نوع است:

 1- ثلاثي مجرّد                  2- ثلاثي مزيد

اغلب فعل هايي كه در دوره راهنمايي با آن آشنا شده ايد ثلاثي مجرّد بودند.

سَمِعوا، رَفَعْنا، يلعَبانِ، تحكُمُ، تَصبِرونَ، حَمَلَتْ، اُكْتُبوا 

ثُلاثي مجرّد به فعلي  مي گويند كه اوّلين صيغه فعل ماضيِ آن از سه حرف تشكيل مي شود. مثلاً اين فعلها ثلاثي مجرّد هستند (سَمِعوا، رَفَعْنا، يَلعَبانَ، تَحكُمُ، تَصبِرونَ، حَمَلْتَ، اُكتُبوا) اوّلين صيغه ماضيِ اين فعلها به ترتيب عبارتند از( سَمِعَ،رَفَعَ، لَعِبَ، حَكَمَ، صَبَرَ، حَمِلَ، كَتَبَ) مي بينيم همه اين فعل ها سه حرفي اند.

سَمِعوا - رَفَعْنا- يَلعَبانِ- تَحْكُمُ- تَصْبِرونَ- حَمَلَتْ- اُكْتُبوا

سَمِعَ -  رَفَعَ  - لَعِبَ  - حَكَمَ -  صَبَرَ  -   حَمَلَ-   كَتَبَ

 ثلاثي مزيد 

فعل ثلاثي مزيد به فعلي گفته مي شود كه اولين صيغه ماضي آن بيشتر از سه حرف باشد.

أخْرَجْنا- تُعَلِّمونَ- هاجَرْتُم- إجْلَسْتَ- قَدَّمْنا- سافَروا

به اين 6 فعل توجّه  كنيد: اوّلين صيغه ماضي اين فعل ها عبارتند از:

 أخْرَجَ  - عَلَّمَ-   هاجَرَ-     أجْلَسَ-  قَدَّمَ -  سافَرَ 

                               عَلَلمَ                           قَددَمَ

مي بينيد كه به اولين صيغه ماضي هر يك از اين فعل ها حرفي اضافه شده است.

ادامه نوشته

تجزیه فعل = فعل از لحاظ ریشه

فعل از جهت ماده ( ریشه) ( ثلاثی مجرد/ثلاثی مزید)

 

همانطور که در درس قبل دیدید ، ما می توانیم به راحتی هر فعل را از هر صیغه ای که باشد با حذف علامت صیغه ها و احیاناً تغییر حرف اول فعل به صیغۀ اول (للغائب) بیاوریم . حال اگر فعلی در صیغۀ اول ماضی دارای فقط سه حرف باشد به آن ثلاثی مجرد ( سه حرف تنها) ، و اگر این صیغه دارای بیش از سه حرف بود به آن ثلاثی مزید ( سه حرف و حروف اضافه ) می گویند.

 

مثال : کدامیک از فعل های زیر ثلاثی مجرد و کدامیک ثلاثی مزید است ؟

 

اَنزَلنا :  این فعل را با حذف علامت صیغه (نا) به صیغه اول تبدیل می کنیم :  اَنزَلَ   ، همانطور که می بینید دارای چهار حرف اصلی است پس ثلاثی مزید می باشد.

ادامه نوشته