آموزش قواعد و ترجمه و مکالمه عربی

               1)فعل معتل   2)فعل صحیح

     فعل معتل:

         به فعل های که یکی از حروف اصلی آن حروف عله(و،ا،ی)    باشد و به چهار دسته تسقیم می شود:

1)            فعل معتل مثال :  فعلی که اولین حرف اصلی آن حروف عله  باشد.مانند(وعد)

2)            فعل معتل اجوف: به فعلی که دومین حرف آن عله باشد. مانند (قَال، عاد)  

3)            فعل معتل ناقص :فعلی که سومین حرف آن حرف عله باشد. مانند(دعا، تلا)

4)        فعل معتل لفیف: فعل های که دو حرف اصلی آن حرف عله باشد و اگر دو حرف عله کنار هم قرار بگیرد آن را لفیف مقرون و اگر دو حرف عله جدا از هم قرار بگیرد آن را لفیف مفروق می گویند . مانند(روی ، ولی)

فعل صحیح :

به فعل های گفته می شود که در ساختمان اصلی آن (حروف اصلی آن) حروف عله به کار نرفته باشد و به سه دسته تقسیم می شود .

1)فعل مهموز:فعلی که یکی از حروف اصلی آن همزه باشد که اگر اول باشد مهموز فاء و اگر دومین حرف باشد مهموز العین واگر سومین باشد مهموز اللام گفته می شود. (أمر،سأل،بدأ)

   2) فعل مضاعف:فعلی که دو تا از حروف آن هم جنس باشد. مانند :(یَمُدَّ، زَلْزَلَ)

   3)فعل سالم :فعلی که در آن حرف عله و همزه وحرف همجنس به کار نبرده باشد. مانند:(کَتَبَ،خَرَجَ)

 اعلال

     به تغییراتی که بر روی حروف عله روی می دهد گفته می شود و به سه دسته تقسیم می شود:

  1)اعلال به اسکان:هر گاه حرکت حرف عله در فعل های معتل حذف ویا به حرف ما قبل داده شودو در موارد زیر روی می دهد:  

الف)هر گاه حرف عله در آخر فعل مضارع معتل ناقص قرار بگیرد ساکن می شود.مانند:(یَدْعُوُ=یَدْعُو)

ب‌)            هرگاه حرف قبل از حرف علّه ساکن باشد حرکت حرف علّه به حرف ساکن داده می شود و حرف عله ساکن می شود. مانند: (یَقْوُلُ=یَقُوْلُ )

2)اعلال به قلب : هرگاه حرف عله به حرف دیگری تبدیل شود گفته می شود و در موارد زیر روی می دهد :

الف)حرف عله  متحرک ما قبل مفتوح به الف تبدیل می شود . مانند :(قَوَلَ=قالَ)،(بَیَعَ=باعَ)

ب)هرگاه حرف قبل از حرف عله کسره داشته باشد حرف عله به یاْء تبدیل می شود. مانند:(مِوْزان=میزان،مِوْلاد=میلاد)

3)اعلال به حذف: هرگاه حرف عله در فعلهای معتل حذف گردد اعلال به حذف گفته می شود و در موارد زیر روی می دهد :

الف) هرگاه حرف عله واو در مضارع معتل مثال معلوم ثلاثی مجّرد بعد از حروف مضارعه قرار بگیرد حذف می گردد. مانند :‍ (یَوْلِدٌ=یَلِدُ،یَوْضَعُ=یَضَعُ)

ب)هرگاه حرف بعد از حرف علّه ساکن شود حرف عله حذف می شود. مانند :(قالنَّ=قُلنَّ،هَدَیتُ=هَدَتْ)

ج)هرگاه حرف بعد از عله یکی از حروف واو یا یاء باشد حرف عله حذف می گردد. مانند :(یَدْعوونَ=یَدْعُونََ،تَدْعوِینَ=تَدْعِینَ)

د)هرگاه حرف عله در آخر فعل مضارع معتل ناقص قرار بگیرد هنگام مجزوم شدن فعل حرف عله حذف می گردد. مانند :

    مضارع          أمر          نهی

     تَدْعُو           اُدْعُ          لاتَدْعُ

    اعلال در معتل مثال

1)         ماضی: در صیغه های فعل ماضی معتل مثال هیچ اعلالی روی نمی دهد.

2)         مضارع: در صیغه های فعل مضارع معلوم ثلاثی مجرد معتل مثال واوی حرف عله واو حذف می گردد.

    جِدُ=یَجِدُ       تَجِدُ               تَجِدُ           تَجِدینَ

          یَجِدانِ    تَجِدانِ           تَجِدانَ        تَجِدانِ            أجِدُ

          یَجِدُونَ   یَجِدْنَّ            تَجِدُونَ       تَجِدْنَّ             نَجِدُ

3)أمر:در صیغه های أمر معنل مثال واوی حرف عله حذف می گردد.    

                 مضارع        أمر             مضارع            أمر

                  تَجِدُ            جِدْ              تَجِدینَ         جِد‌ِئ

                تَجِدانِ          جِدْا              تَجِدانِ          جِدا

               تَجِدُونَ         جِدْوا             تَجِدْنَ           جِدْنَ

اعلال در معتل اَجوف

1)ماضی: در صیغه های فعل ماضی معتل اجوف 5 صیغه اول اعلال به قلب دارد و 6صیغه آخر اعلال به حذف دارد.

قالَ       قالَتْ            قُلْتَ        قُلْتِ         

قالا       قالَتا              قُلْتُما      قُلْتُما             قُلْتُ

قالُو      قُلْنَ             قُلْتُم        قُلْتُنَّ             قُلْنا

تذکر:باید توجّه داشت در صیغه های فعل ماضی از صیغه ی 6 تاآخر بعد از حذف حرف عله اگر حرف عله واو باشد اول فعل ضمه و اگر حرف عله یا ء باشد حرف عله کسره می گیرد.

نکته:در فعل های ماضی خاف (خَ وَ فَ)ونام (نَ وَ مَ) با آنکه حرف عله واو می باشد در صیغه های ماضی از صیغه 6تا آخر بعد از حذف حرف عله اول فعل کسره می گیرد.

 خافَ ،خافا،خافوُا،خافَتْ،خافَتِ،خِفْنَ...

2)مضارع:در صیغه های فعل مضارع اجوف دو صیغه مؤنث (6،7) اعلال به حذف دارد و بقیه صیغه ها در صورتی که بر وزن یَفْعُلُ ویَفْعِلُ باشد اعلال به اسکان و اگر بر وزن یَفْعَلُ اعلال به قلب روی می دهد.

  یَقُولُ     تَقُولُ             تَقُولَ       تَقُولینَ ِ

 یَقُولان    تَقُولان          تَقوُلانَ      یَقًولانَ           اَقُولَ

یَقُولوُنَ    یَقُلْنَ             یَقُولوُنَ     یَقُلْنَ            نَقُلْنا

نکته:در فعل مضارع از خاف(خَوَفَ) ونام(نَوَمَ) ونال(نَیَلَ) چون مضارع آنها بر وزن یَفْعَلُ می باشد حرف عله به الف تبدیل می  شود و اعلال به قلب دارد.

3)أمر:در صیغه های أمر معتل اجوف صیغه 1تا 6 حرف عله حذف می شود واعلال به حذف دارد و در بقیه صیغه ها مانند فعل مضارع می باشد.

تَقُولُ=قُلْ                   تَقُولانِ= قوُلا                   تَقُولوُنَ= قوُلوا...

تست درس اول

1)استیضاح از نظر ریشه چه نوع معتلی است؟

الف)اجوف      ب)ناقص      ج)مثال واوی     د)مثال یایی

2)ما هو الخطاءعن فعل«صِلْ »؟

الف)مفرد مذکر غائب                ب)اعلال به حذف

   ج)مثال                                      د)فعل أمر

3)جمع مؤنث غائب فعل (سارَ)کدام است؟

الف)سارْنَ      ب)ساروُا      ج)سِرْنَ      د)سِرْتُنَّ

     درس دوم

اعلال در فعل های معتل ناقص

1)ماضی:در صیغه های ماضی معتل ناقص(فَـعَـلَ) اوّلین صیغه اعلال به قلب دارد وصیغه های 3،4،5 اعلال به حذف دارد و در بقیه صیغه ها اعلالی روی نمی دهد.

دَعَا(اعلال به قلب)   دَعَوَتْ=دَعَتْ(اعلال به حذف)

دَعَووا=دَعَوْا(اعلال به حذف)   دَعَوَتا= دَعَتا(اعلال به حذف)

بقیه صیغه ها بدون اعلال می باشد.

نکته:هرگاه فعل معتل ناقص بر وزن فَعِلَ باشد فقط در یک صیغه اعلال روی می دهد. یعنی فقط در صیغه ی سوم اعلال به حذف روی می دهد ودر بقیه صیغه ها اعلالی روی نمی دهد.

       (خَشیَ، رَضیَ)

2)مضارع:در صیغه های مضارع معتل ناقص صیغه های 3،9،10 اعلال به حذف روی می دهد وحرف عله حذف می گردد و در صیغه ها اگر فعل بر وزن یَفْعُلُ و یَفْعِلُ باشد اعلال به اسکان و اگر فعل بر وزن یَفْعَلُ باشد اعلال به قلب روی می دهدیعنی حرف عله به الف تبدیل می شود. این اعلال به قلب و اسکان فقط در صیغه هایی روی می دهد که ضمیر بارز ندارند و در صیغه های مثنی و جمع مؤنث اعلالی روی نمی دهد.

تذکر:اگر فعل مضارع بر وزن یَفْعُلُ باشد جمع های مذکر و مؤنث بر یک وزن بکار برده می شود .

یَفْعُلُ= جمع مذکرو مؤنث غائب=یَدعُونَ

یَفْعُلُ=جمع مذکر ومؤنث مخاطب= تَدْعوُنَ

و اگر فعل بر وزن یَفْعِلُ باشد صیغه ی مفرد مؤنث مخاطب و جمع مؤنث مخاطب مانند هم بکار برده می شوند.

یَفْعِلُ= مفرد و جمع مؤنث مخاطب= تَهْدَینَ

أمر:در صیغه های أمر معتل ناقص صیغه های 1،3، 4،اعلال به حذف دارند وبقیه صیغه ها بدون اعلال می باشند.

تست درس دوم

4)کدام خطا است؟

الف)لمّا یقوم   ب)لم یَقم    ج)لمّا یقوما   د)لم یقوموا

5)أعِظُ چه نوع فعلی است؟

الف)ناقص      ب)مهموز     ج) سالم       د)مثال

6)مفرد مؤنث مخاطب یَنجو کدام است؟

الف)تنجوین   ب)تنجینَ     ج)ینجونَ     د)ینجینَ