سال سوم ، درس اول
معتل (1)
انواع فعل های صحیح :
1.مهموز :
یکی از حروف اصلی آن همزه است :
أخَذَ - سَألَ - قَرَأ - یأخذون - تَقرَؤون و . . .
2.مضاف :
دو حرف اصلی آن هم جنس است :
مدَّدَ - تَسُدّونَ و . . .
خلَّصوا ( خلص ) ← مضاف نیست
3.سالم :
فعلی که مهموز و مضاعف و معتل نباشد :
نمونه صرف افعال معتل
ماضی | مضارع | امر | مضارع منصوب | مضارع مجزوم | ||
معلوم | مجهول | معلوم | مجهول | |||
رَمی رَمیا رَمَوْا رَمَتْ رَمَتا رَمَیْنَ رَمَیْتَ رَمَیْتُما رَمَیْتُم رَمَیْتِ رَمَیْتُما رَمَیْتُنَّ رَمَیْتُ رَمَیْنا | رُمِیَ رُمِیا رُمُوا رُمِیَتْ رُمِیَتا رُمِینَ رُمِیتَ رُمِیتُما رُمِیتُم رُمِیتِ رُمِیتُما رُمِیتُنَّ رُمِیتُ رُمِینا | یَرْمِی یَرْمِیانِ یَرمُونَ تَرْمِی تَرْمِیانِ یَرْمِینَ تَرْمِی تَرْمِیانِ تَرْمونَ تَرْمِینَ تَرْمِیانِ تَرْمِینَ أرْمِی نَرْمِی | یُرْمی یُرْمَیانِ یُرْمَوْنَ تُرْمَی تُرْمَیانِ یُرْمَیْنَ تُرْمی تُرْمَیانِ تُرْمَونَ تُرْمَیْنَ تُرْمَیانِ تُرْمَیْنَ اُرْمی نُرْمی | لِیَرْمِ لِیَرمِیا لِیَرْمُوا لِتَرْمِ لِتَرْمِیا لِیَرْمِینَ إرْمِ إرْمیا إرْمُوا إرْمی إرْمِیا إرْمِینَ لِأرْمِ لِنَرْمِ | أنْ یَرْمِیَ أنْ یَرْمِیا أنْ یَرْمُوا أنْ تَرْمِیَ أنْ تَرْمِیا أنْ یَرْمِینَ أنْ تَرْمِیَ أنْ تَرْمِیا أنْ تَرْمُوا أنْ تَرْمِی أنْ تَرْمِیا أنْ تَرْمِینَ أنْ أرْمِیَ أنْ نَرْمِیَ | لم یَرْمِ لم یَرْمِیا لم یَرْمُوا لم تَرْمِ لم تَرْمِیا لم یَرْمِینَ لم تَرْمِ لم تَرْمِیا لم تَرْمُوا لم تَرْمِی لم تَرْمِیا لم تَرْمِینَ لم أرْمِ لم نَرْمِ |
نکته : اگر عین الفعـل مکسور باشد فقط در صیغه ی سوم اعلال به حذف خواهیم داشت .
۲ ) در صیغه ی اول اعلال به قلب ( = قلب به الف ) وجود دارد .
نکته : اگر ناقص واوی باشد الف بر کرسی الف نگارش می شود .
مانند : « دعـو : دعا / غزو : غزا / عفو : عفا / نمو : نما / رجو : رجا »
و اگر ناقص یایی باشد « الف » بر کرسی « یاء » نوشته می شود .
مانند : « هَـدَیَ : هَـدَی / کَـفــَیَ : کـَـفــَی »
نکته ی مهم : بجز صیغه ی اول ناقص ، عله در صیغه هایی که ظاهر می شود در قالب اصلی آن یعنی « واو » و یا « یاء » نگارش می شود .
نمونه صرف ناقص یایی « هَدَی » ( = فــَـعَـلَ ، یَفـْعِــلُ )
هو هدی هی هَدَتْ انتَ هديْتَ انتِ هديْتِ انا هديْتُ
هما هدَيَا هما هَدَتا هما هديْتما هما هديْتما نحنُ هديْنا
هم هدَوْا هنّ هَدَيـْنَ انتم هديْتم انتنّ هديْتنّ
نمونه صرف ناقص واوی « غزا » ( = فــَـعَـلَ ، یَفـْعُــلُ )
هو غـزا هی غـزَتْ انتَ غـزوْتَ انتِ غـزوْتِ انا غـزوْتُ
هما غـزَوَا هما غـزتا هما غـزوْتما هما غـزوْتما نحنُ غـزوْنا
هم غـزَوْا هنّ غـزوْنَ انتم غـزوْتم انتنّ غـزوْتنّ
نمونه صرف ناقص یایی « نــَسِـیَ » ( = فــَـعِـلَ ، یَفـْعَــلُ )
هو نـَسِیَ هی نسیت انتَ نسیـتَ انتِ نسیـتِ انا نسیـتُ
هما نسیا هما نسیتا هما نسیـتما هما نسیـتما نحنُ نسیـنا
هم نـَسُوا هنّ نسیـنَ انتم نسیـتم انتنّ نسیـتنّ
۱ ) در صیغه های سوم ، نهم و دهم اعلال به حذف وجود دارد .
۲ ) در صیغه هایی که مختوم به عله هستند در حالت رفعی اعلال به اسکان وجود دارد یعنی حرکت ضمه ی إعرابی ظاهر نمی شود .
نکته ی مهم : صیغه هایی که مختوم به عله هستند ، در صورت جزم اعلال به حذف صورت می گیرد .
۳ ) امر تابعی از مضارع آن است .
نمونه صرف مضارع و امر از ناقص یایی « هَدَی یهدي »( = فــَـعَـلَ ، یَفـْعِــلُ )
هو يهدي هی تهدي انتَ تهدي انتِ تهدیـن انا أهدي
هما يهديان هما تهديان هما تهديان هما تهديان نحنُ نهدي
هم يهدونَ هنّ يهدينَ انتم تهدونَ انتنّ تهدين
إهـد ِ إهـدی
امر مخاطب إهـديا إهـديا
إهـدوا إهـدين
نمونه صرف مضارع و امر از ناقص واوی « غزا یغـزُو » ( = فــَـعَـلَ ، یَفـْعُــلُ )
هو یغـزُو هی تغـزُو انتَ تغـزُو انتِ تغـزیـن انا أغـزُو
هما یغـزُوان هما تغـزُو ان هما تغـزُوان هما تغـزُوان نحنُ نغـزُو
هم یغـزُونَ هنّ یغـزُونَ انتم تغـزونَ انتنّ تغـزون
أغـزُ أغـزی
امر مخاطب أغــزوا أغـزوا
أغــزوا أغـزون
نمونه صرف مضارع و امر از ناقص یایی « نــَسِـیَ یَـنـْسَی » ( = فــَـعِـلَ ، یَفـْعَــلُ )
هو یَـنـْسَی هی تـَـنـْسَی انتَ تـَـنـْسَی انتِ تـَـنـْسَین انا ا َنـْسَی
هما یَـنـْسَیان هما تـَـنـْسَیان هما تـَـنـْسَیان هما تـَـنـْسَیان نحنُ نـَـنـْسَی
هم یَـنـْسَونَ هنّ یَـنـْسَینَ انتم تـَـنـْسَونَ انتنّ تـَـنـْسَین
اِنـْسَ اِنـْسَی
امر مخاطب اِنـْسَیا اِنـْسَیا
اِنـْسَوا اِنـْسَین
استثناء : در صرف مضارع « رأی » همزه حذف می شود که در زیر می آید :
صرف ماضی « رَأیَ » ( = مهموز العین و الناقص )
هو رأی هی رأت انتَ رأیـتَ انتِ رأیـتِ انا رأیـتُ
هما رأیا هما رأتا هما رأیتما هما رأیـتم نحنُ رأیـنا
هم رأوْ ا هنّ رأیـنَ انتم رأیـتم انتنّ رأیـتنّ
صرف مصارع « رَأیَ یَـرَی » ( = مهموز العین و الناقص )
هو یَـرَی هی تـَـرَی انتَ تـَـرَی انتِ تـَـرَین انا ا َرَی
هما یَـرَیان هما تـَـرَیان هما تـَـرَیان هما تـَـرَیان نحنُ نـَـرَی
هم یَـرَونَ هنّ یَـرَینَ انتم تـَـرَونَ انتنّ تـَـرَین
رَ رَی
امر مخاطب رَیا رَیا
رَوا رَین
نکته ۱) مثال واوی اگر به باب افتعال وارد شود ابتداء حرف عله در « تاء » باب افتعال ادغام می گردد ، آنگاه همانند افعال سالم صرف می شود . مانند :
« وفق » : اتــَّفــَقَ یَــتــَّفِـقُ اتــَّفِـقْ اتــِّفاق
نکته ۲ ) فعل اجوف در باب های « تفعیل ، مفاعلة ، تفاعل و تفعّـل » فاقد تغییر است .مانند :
« بیـن » در باب تفعیل : بَیــَّنَ یُـبَــیــِّنُ بَــیــِّنْ تبــیــیـن
« قوم » در باب مفاعله : قاومَ یُقاومُ قاوِمْ مُقاومَة
« فوت » در باب تفاعل : تــَفاوَتَ یَتــَفاوَتُ تــَفاوَتْ تــَفاوُت
« فوق » در باب تفعّـل : تــَفــَوَّ قَ یَـ تــَفــَوَّ قُ تــَفــَوَّ قْ تــَفــَوّ ق
نکته ۳ ) فعل اجوف در باب های « افعال ، استفعال ، افتعال و انفعال بر قالب و وزن های زیر می آیند :
باب افعال : أفال یُفیل إفالة
مانند : شار « شور » أشار یُشیر إشارة
باب استفعال : إستفال یَستفیل إستفالة
مانند : جاب « جوب » إستجاب یستجیب إستجابة
باب افتعال : إفتال یفتال إفتیال
مانند : خار «خیر » إختار یختار إختیار
باب انفعال : إنفال ینفال إنفیال
مانند : قاد « قید » إنقاد ینقاد إنقیاد
تذکر مهم : دانستن قواعدی که در ذیل می آید ( قواعد اعلال ) به خودی خود فاقد ارزش علمی است و آگاهی از آنها تنها در صورتی مفید است که این قواعد را بتوان در مرحله عمل بکار برد .
شایان توجه است که این قواعد صرفا در کتاب های قدما درج شده است و در روش جدید آموزش از این شیوه در آموزش فعل های معتل نباید استفاده شود و بیان این نکات در اینجا از این باب است که دیگرانی با ذکر این نکات دانش آموزان عزیز را دچار سردرگمی و یا ... ننمایند .
۱ ) واو حرف عله متحرک ما قبل مفتوح قلب به الف می شود .
مانند : قَوَل َ = قال َ
۲ ) یاء حرف عله متحرک ما قبل مفتوح قلب به الف می شود
مانند : یَـخـْشـَیُ = یَـخـْشـَی
۳ ) واو حرف عله متحرک ما قبل مکسور قلب به یاء می شود ( واو در موضع حرکت است ).
مانند قـُـوِلَ ـــ قِـولَ = قیلَ
۴ ) واو حرف عله متحرک و ما قبل آن حرف صحیح و ساکن باشد ، فتحه را به ما قبل می دهند .
مانند : یُقـْوَل ُ ـــ یُـقـَـول ُ
۵ ) واو حرف عله متحرک و ما قبل آن حرف صحیح و ساکن باشد ، فتحه را به ما قبل می دهند .( واو در موضع حرکت است )
مانند : یُقـْوَل ُ ـــ یُـقـَـول ُ = یُـقال
۶ ) ضمه بر واو ثقیل است نقل به ما قبل می شود .
مانند : امر قال یقول : اُقـْـوُلْ = قُلْ ( با وجود حرکت قاف از همزه مستغنی شد ) ، یدعُوُ = یدعُو
۷ ) کسره بر واو ثقیل است نقل به ما قبل می شود .
مانند : قـُـوِلَ = قِـولَ
۸ ) کسره بر یاء ثقیل است نقل به ما قبل می شود.
مانند : یَـبْـیـِـعُ = یَـبیـعُ ، بُـیـِعَ = بیعَ ( بعد از سلب حرکت ما قبل )
۹ ) در التقاء ساکنین حرف عله حذف می شود .
مانند : یَـقـُولـْنَ = یَـقـُلـْنَ
۱۰ ) اگر واو میانه یاء مفتوحه و کسره لازمه باشد بخاطر ثقیل بودن می افتد .
مانند : مضارع وعد : یَـوْعَـدُ = یَـعِـدُ
۱۱ ) ضمه بر یاء ثقیل است یاء حرف عله متحرک ما قبل مکسور قلب به یاء می شود
مانند : یَـهْـدِیُ = یَـهْـدِی
۱۲ ) در ناقص واو و یاء در پنج لفظ بیافتد به جزم .
مانند :لم + یهدِی = لم یهدِ ، لم + یدعُو = لم یدعُ ، لم + یخشـَی = لم یخشَ
۱۳ ) ضمه بر یاء ثقیل است نقل به ما قبل می شود.
مانند : اسم مفعول از باع یبیع ـــ مَبْـیُـوع در التقاء ساکنین عله می افتد : مَبُوع واو را قلب به یاء کردند و ما قبل را مکسور تا مشتبه نشود با اجوف واوی
۱۴ ) اگر اَفعَل و اِستَفعَلَ از معتل العين (اجوف) باشد، حرکت عين آن ها به فاء منتقل و به «الف» تبديل می شود سپس چون دو الف جمع شده اند يکی از آن ها را حذف می کنيم و به جای آن در آخر مصدر حرف «ة» می افزاييم مانند :
« اِشارة - إغاثَة و اِستخارة - استقامة »
۱۵ ) اگر تَفَعَّل و تَفاعَلَ از معتل اللام باشد «الف» آخر آن ها بدل به «ياء» و ماقبلش مکسور می شود مانند: «تَأنَّی تَأَنّي و تَغاضَی تَغاضِي ».
در صرف صیغه های ماضی فعل نا قص باید ابتدا به عین الفعل آن توجه نمود اگر
عین الفعل آن فتحه باشد مانند: رمَی ، دعَو ، شکَو نوع اعلالی که بر فعل عارض می شود اعلال به حذف است آن هم در صیغه هایی که به واو جمع یا تاء تانیث اضافه می شوند به عبارت روان تر یعنی در جمع مذکر غایب ، مفرد مونث غایب و مثنی مونث غایب مثال :
رمَی ، رمَت ، رمیا ، رمتا ، رمَوا ، رمین
رمیتَ، رمیتِ، رمیتما ، رمیتما ، رمیتم ، رمیتنّ
رمیتُ ، رمینا
ولی اگر عین الفعل کسره داشته باشد مانند : رضِی ، قضِی ، اعلال به حذف فقط درجمع مذکرایب صورت می گیرد و روی عین الفعل این صیغه ضمه قرار می دهیم :
قضِی ، قضِیت ، قضیا ، قضیتا ، قضُوا ، قضین
قضِیتَ ، قضیتِ ؛ قضیتما ، قضیتما ، قضیتم ، قضیتنّ
قضیتُ ، قضینا
قاعده کلی این است که اگر اصل فعل اجوف یعنی قبل از اعلال آن یایی بود ؛ مضارع بر وزن یفعِل ُ نوشته شود زیرا حرکت متناسب با حرف یا کسره است مثل سیَرَ = یسیرُ صیرَ =یصیرُ بیَع = یبیعُ
اما اگر اصل حرف عله واو بود مضارع بر وزن یفعُلُ نوشته می شود مثل قول = یقول ُ عود = یعود ُ عوذ = یعوذُ .
اما فعلی نداریم که اصل حرف عله آن الف باشد زیرا الف در اصل واو یا یا بوده است که به الف تبدیل شده است مثل قول = قال . بیع = باع ، اما نحویون گرامی وزن یَفعَــلُ را نیز بی نصیب نگذاشته اند و یکسری فعلها را بر این وزن مضارع کرده اند از آن جمله اند :
فعلهای خاف ؛ نام و نال بر وزن یفعَل ُ مضارع می شوند با اینکه اصل حرف عله در آنها اینچنین بوده است : خوَف. نوَم . نیَل َ .
در مضارع اجوف صیغه های جمع مونث اعلال به حذف حرف عله دارند یعنی از چهارده صیغه فقط دوصیغه آنها حرف عله حذف می شود :
صرف مضارع فعلهای اجوف :
یعودُ . یعودانِ .یعودون َ. تعودُ .تعودانِ . یعُدن َ .
تعودُ. تعودانِ . تعودونَ . تعودین ُ . تعودان ِ . تعُدن َ .
امر : عُد . عودا . عودوا . عودی . عودا . عُدن
أعودُ . نعود ُ
یکون ُ . یکونان ِ . یکونون َ .تکون ُ .تکونانِ .یکُـنّ
تکون ُ . تکونانِ . تکونونَ . تکونینَ . تکونانِ . تکُـنّ .
امر : کُن . کونا . کونوا . کونی . کونا . کُنّ .
أکون ُ . نکون ُ .
راح : یروحُ ( می رود ) . یروحان ِ . یروحون َ . تروح ُ . تروحان ِ . یرُحن َ .
تروحُ . تروحان ِ . تروحون َ . تروحین َ . تروحان ِ . ترُحنَ .
امر: رُح . روحا . روحوا . روحی . روحا . رُحنَ .
أروحُ . نروح ُ .
یصیر ُ . یصیران ِ . یصیرون َ . تصیر ُ . تصیران ِ . یصِرن َ .
تصیرُ . تصیران ِ . تصیرون َ . تصیرین َ . تصیران ِ . تصِرن .
امر : صِر . صیرا. صیروا . صیری. صیرا . صِرنَ .
أصیر ُ . نصیرُ . ( سار و باع هم اینطور صرف می شوند )
اما :
ینال ُ . ینالان ِ. ینالون َ . تنالُ . تنالان ِ . ینـَـَلن َ .
تنال ُ . تنالان ِ . تنالون َ . تنالین َ . تنالان ِ . تنـَـلن َ.
امر: نَل . نالا . نالوا .نالی . نالا . نَلن َ .
أنال ُ . ننال ُ .( خاف و نام هم مثل ینال ُ مضارع و امرمی شوند ).
فعل معتل و قواعد عربی
فعل معتلاقسام فعل از نظر حروف اصلی:
1)فعل معتل 2)فعل صحیح
فعل معتل:
به فعل های كه یكی از حروف اصلی آن حروف عله(و،ا،ی) باشد و به چهار دسته تسقیم می شود:
1) فعل معتل مثال : فعلی كه اولین حرف اصلی آن حروف عله باشد.مانند(وعد)
2) فعل معتل اجوف: به فعلی كه دومین حرف آن عله باشد. مانند (قَال، عاد)
3) فعل معتل ناقص :فعلی كه سومین حرف آن حرف عله باشد. مانند(دعا، تلا)
اولین نکته ای که راجع به مضارع ناقص معتل باید به آن توجه نمود روش نوشتن اولین
صیغه فعل ناقص معتل در زمان مضارع است:
اگر فعل از ریشه دعو ، شکو ، سلو و امثال آن باشد یعنی لام الفعل آن واو باشد فعل
مضارع آن بر وزن یفعُــلُ می آید و می شود یدعُوُ ، یشکُوُ ، یسلوُ که اعلال بر لام الفعل
عارض می شود وساکن میگردد یدعُــو ، یشکُــو ، یسلـُـو .
اگر فعل مانند رمَی ، هدَی باشد یعنی دومین حرف اصلی آن فتحه باشد مضارع آن بر
وزن یفعِــل می آید و میشود یرمِــي ، یهـــدِي .
اگر دومین حرف اصلی فعل کسره باشد مثل رضِی ، نسِی مضارع آن بر وزن یفعَــل
می آید و می شود یرضَــی ، ینسَــی .
نکته : در اولین صیغه مضارع ناقص لام الفعلها ساکن می گردند .
صرف مضارع این افعال به اتفاق به یک صورت است و اعلال به حذف فقط در
صیغه های جمع مذکر غایب ، مفرد مونث مخاطب و جمع مذکر مخاطب صورت می گیرد :
یرمي – ترمي – یرمیان – ترمیان – یرمون ( یرمیون ) _ یرمین
ترمي – ترمین ( ترمیین ) - ترمیان - ترمیان - ترمون ( ترمیون ) – ترمین
أرمي – نرمي
تذکر : فعلهای داخل پرانتز قبل از اعلال است .
در تعریف فعل ناقص می گوییم فعل ناقص فعلی است که سومین حرف از سه حرف اصلی آن حرف عله باشد مانند: هدی ، یرمی ، دعو ، یشکو.
در صرف صیغه های ماضی فعل نا قص باید ابتدا به عین الفعل آن توجه نمود اگرعین الفعل آن فتحه باشد مانند: رمَی ، دعَو ، شکَو نوع اعلالی که بر فعل عارض می شود اعلال به حذف است آن هم در صیغه هایی که به واو جمع یا تاء تانیث اضافه می شوند به عبارت روان تر یعنی در جمع مذکر غایب ، مفرد مونث غایب و مثنی مونث غایب
مثال :
رمَی ، رمَت ، رمیا ، رمتا ، رمَوا ، رمین
رمیتَ، رمیتِ، رمیتما ، رمیتما ، رمیتم ، رمیتنّ
رمیتُ ، رمینا
ولی اگر عین الفعل کسره داشته باشد مانند : رضِی ، قضِی ، اعلال به حذف فقط درجمع مذکرغایب صورت می گیرد و روی عین الفعل این صیغه ضمه قرار می دهیم :
قضِی ، قضِیت ، قضیا ، قضیتا ، قضُوا ، قضین
قضِیتَ ، قضیتِ ؛ قضیتما ، قضیتما ، قضیتم ، قضیتنّ
قضیتُ ، قضینا
صرف فعل ماضی اجوف ونوع اعلال آن
در فعل ماضی اجوف در اولین صیغه اش اعلال به قلب صورت می گیرد مثلاً در قول واو
تبدیل به الف می شود ( قال ) . در سیَر یا تبدیل به الف می شود ( سار )
پنج صیغه اول را با همین اعلال صرف می کنیم ( قال – قالت – قالا – قالتا – قالوا ) و
از صیغه شش به بعد یعنی از جمع مونث غایب الی آخر اعلال به حذف صورت می گیرد و
حرف عله حذف می شود .
دلیل حذف حرف عله این است که دو ساکن به هم برخورد می کند و به عبارتی التقاء ساکنین پیش می آید
در این صورت حرف عله حذف می شود : در قا لن هم الف وهم لام ساکن است پس حرف
عله یعنی الف حذف می شود :
( قـــُــلن - قـــُـلت َـ-قـــُـلت ِـ-قـــُـلتما ـ-قـــُـلتما ـ-قـــُـلتم ـ-قـــُـلتن ّ- قـــُـلت ُ ـ -قـــُــلنا .)
چرا فاءالفعل یعنی قاف ـــُ گرفته است ؟
برای اشاره به حرف عله ای که حذف شده است اگر حرف عله محذوف واو باشد روی فاء
الفعل حرکت متناسب با آن یعنی ــــُ را می آوریم و اگر حرف عله محذوف یاء باشد روی
فاء الفعل حرکت متناسب با آن یعنی ــــِ را می آوریم ( البته در صیغه 6 به بعد ) مثال سیر
(سِرن ) بیع ( بِعن ) جود ( جُدن )
در عربی گفته می شود حرکت متناسب با حرف الف ـــَ ، حرکت متناسب با حرف واو ـــُ
، حرکت متناسب با حرف یا ـــِ است .
مضارع اجوف
در فعل مضارع اجوف ( فعلی که دومین حرف از سه حرف اصلی
آن یکی از حروف عله است ) اعلال به حذف صورت می گیرد آن
هم فقط در صیغه های جمع مونث غایب و جمع مونث مخاطب
یعنی صیغه های ۶و ۱۲ مثال:
یقولُ - تقولُ - یقولان - تقولان - یقولون - یقُلن -
تقول - تقولین - تقولان - تقولان - تقولون -تقُلن -
اقولُ - نقولُ
|
ماضي |
مضارع |
امر |
مصدر |
ماضي |
مضارع |
امر |
مصدر |
|
وَعَدَ وَقَفَ وَصَلَ وَجَدَ وَعَظَ وَرِثَ وَدَعَ وَقَعَ وَصَفَ وَضَعَ وَهَنَ وَلَدَ قالَ كانَ نامَ زادَ صارَ عاشَ خافَ لاقَ نالَ باعَ سارَ ذاقَ صانَ صاغَ فاتَ صادَ
|
يَعِدُ يَقِفُ يَصِلُ يَجِدُ يَعِظُ يَرِثُ يَدَعُ يَقَعُ يَصِفُ يَضَعُ يَهِنُ يَلِدُ يَقُولُ يَكُونُ يَنامُ يَزيدُ يَصيرُ يَعيشُ يَخافُ يَليقُ يَنالُ يَبيعُ يَسيرُ يَذُوقُ يَصُونُ يَصُوغُ يَفوتُ يَصيدَ |
عِدْ قِفْ صِلْ جِدْ عِظْ رِثْ دَعْ قَعْ صِفْ ضَعْ هِنْ لِدْ قُلْ كُنْ نَمْ زِدْ صِِرْ عِشْ خَفْ لِقْ نَلْ بِعْ سِرْ ذُق صُنْ صُغْ فُت صِد |
وعداً وُقوفاً وصولاً وَجْداً وَعْظاً وراثةً وَدْعاً وُقوعاً وَصْفاً وضْعاً وَهْناً وِلادةً قولاً كوناً نوماً زيادةً صيرورةً عَيْشاً خوفاً لياقةً نَيْلاَ بَيْعاً سَيراً ذوقاً صيانةً صياغةً فوتاً صيداً
|
قامَ ساقَ تابَ خانَ فازَ دامَ زارَ ضاعَ صامَ ماتَ عادَ رَجا سَعَي دَعَا قَضَي بَقَي هَدَي مَحَا نَجَا دَنَا كَفَي حَكَي قَفَا نـهي رَعَي خَفِيَ تَلا نَمَا
|
يَقوم يَسوقُ يَتُوبُ يَخون يَفوزُ يَدومُ يَزورُ يَضيعَ يَصُومُ يَموتُ يَعُودُ يَرجُو يَسْعَي يَدْعُو يَقْضِي يَبْقَي يَهْدِي يَمْحُو يَنْحُو يَدْنُو يَكْفِي يَحْكي يَقْفُو يَنْهيَ يَرْعَي يَخْفَي يَتْلُو يَنْموُ
|
قَمْ سُقْ تُبْ خنْ فُزْ دُمْ زُر ضِعْ صُمْ مُتْ عُدْ اُرْجُ اِسعَ اُدْعُ اِقْضِ اِبْقَ اِهْدِ اُمْحُ اُنْجُ اُدْْنُ اِكْفِ اِحْكِ اُقْفُ اِنْهَ اِرْعَ اِخْفِ اُتْلُ اُنْمُ
|
قياماً سوقاً توبةً خيانةً فوزاً دوماً زيارةً ضياعاً صوماً موتاً عوداً رجاءً سَعْياً دُعاءً قضاءً بَقاءً هدايةً مَحْواً نجاةً دُنُوّا مِن كفايةً حَكايةً قَفاءً تَهْياً رَعْياً خفاءً تلاوةً نموّاً
|
|
ماضي |
مضارع |
امر |
مصدر |
ماضي |
مضارع |
امر |
مصدر |
|
صَفَا لَقِيَ مَضَي جَزَي سَقَي مَشَي جَرَي بَنَي رَمَي عَثَا شَكَا خَشِيَ عَفَا رَضِيَ نَسِيَ بَكَي رأي حَوَي شَوَي رَوَي وَفَي وَلَي وَقَي سَألَ أَكَلَ اُخَذَ يَئِسَ أَتي
|
يَصْفُو يَلْقَي يَمْضِي يَجْزِي يَسْقِي يَمْشِي يَجْرِي يَبْنِي يَرْمي يَعْثُو يَشْكُو يَخْشَي يَعْفُو يَرْضَي يَنْسَي يَُبْكي يَرَي يَحْوِي يَشْوِي يروي يَفِي يَلِي يَقِي يَسْألُ يأكلُ يأخُذُ يَيأسُ يَأتِي |
اُصْفُ اِلْقَ اِمْضِ اِجْزِ اِسْقِ اِمْشِ اِجْرِ اِبْنِ اِرْمِ اُعْثُ اُشْكُ اِخْشَ اُعْفُ اِرْضَ اِنْسَ اِبْكِ رَ اِحْوِ اِشْوِ اِرْوِ فِ لِ قِ سَلْ- كُلْ خُذْ إيأسْ إيتِ |
صَفاً لِقاءً مَضاءً جزاءً سَقْياً مَشْياً جَزياً بناءَ رمياً عُثُوّا شكايةً خَشْيَةً عَفْواً رِضاً نَسياناً بُكاءً رَؤيةً حَويً شَيّاً روايةً وَفاءً وَلْياً وقايةً سؤالاً أكْلاً أخْذاً يَأساً إيتاماً |
|
|
کلمه ای که حروف اصلی آن یک یا چند حرف عله (وای)را داشته باشد.
انواع معتل:
مثال،اجوف،ناقص و لفیف.