آموزش قواعد و ترجمه و مکالمه عربی

تقسیم بندی فعل

معتل به فعلی گفته می شود که در ریشه آن که اغلب منظور از ریشه سه حرف اصلی کلمه

است یکی از حروف عله بکار رفته باشد و حروف عله به سه حرف (ا – و- ی ) گفته می شود . در دروس حوزوی این سه حرف را اینچنین معرفی می کنند:

حرف عله سه بوَد ای طلبه                         واو و یاء و الف منقلبه

اما چرا الف را منقلبه نامیده اند ؟ زیرا در حقیقت الف وجود ندارد و در اصل الف ، (و) و یا (ی ) بوده است که قلب به الف شده است مثلاً قال در اصل قوَ ل بوده  . یا الف زائده می باشد مثل : ضارب

نکته مهم اینکه نباید الف را با همزه اشتباه بگیریم زیرا این دو با هم تفاوت دارند :

الف در ابتدای کلمه نمی آید و این همزه است که در ابتدای کلمه می آید

 الف حرکت نمی پذیرد و این همزه است که (ـــَ  ــِ ــــُ ) می گیرد و....

 فعل معتل یک فعل مریض و بیمار است که نیاز به معالجه دارد به این معالجه ی فعل معتل اعلال گفته می شود که برای سهولت تلفظ و صرف آسان  فعل اعلال صورت می گیرد .  گاهی برای معالجه یک بیمار ناچار به قطع عضو ش هستیم در این صورت اگر حرف عله را حذف کردیم

اعلال به حذف نام دارد . گاه از پیوند و تبدیل قسمتی از عضو استفاده می کنیم یعنی یک حرف عله را تبدیل به حرف عله دیگر می کنیم که اکثراً به الف تبدیل می شود اعلال به قلب نامیده می شود و گاه عضو بی حس و بدون حرکت مانند دستی مصنوعی باقی می ماند که اعلال به ساکن نامیده می شود ، البته بحث اعلال از کتب درسی جدید حذف شده است و فقط اعلال به حذف و ساکن در برخی فعلها که هنگام  صرف این گونه تغییرات بر آنها عارض شده است

آورده شده است :

فعل های معتل را به پنج دسته تقسیم می شوند:

1- مثال 2- اجوف 3- ناقص 4- لفیف مقرون 5- لفیف مفروق

اگر حرف عله در اولین حرف اصلی ( فاء الفعل ) باشد آن فعل معتل مثال نامیده می شود مثل: وَعد ، وصل ، یسر

 اگر حرف عله در دومین حرف اصلی ( عین الفعل ) باشد آن فعل معتل أجوف ( میان تهی ) نامیده می شود مثل : قول( قال )، سیر ، قوم

 اگر حرف عله در سومین حرف اصلی ( لام الفعل ) باشد آن فعل معتل ناقص نامیده می شود مثل : قضی ، دعو ، رمی ، دعا

 اگر حرف عله در دو حرف اصلی یک فعل باشد لفیف نامیده می شود اگر این دو حرف در کنار و نزدیک هم با شند لفیف مقرون است مثل : شوی ، طوی ، سوی ، اگر این دو حرف از هم فاصله داشته باشند لفیف مفروق است مثل: ولی ، وصی .

 اما فعل صحیح فعلی است که در حروف اصلی آن ( الف ، واو ، یا ) نباشد

 فعل صحیح به سه دسته تقسیم می شود :

1- مهموز : در یکی از حروف اصلی آن همزه باشد مثل : أخذ( مهموز الفاء ) سأ ل ( مهموز العین ) قرأ ( مهموز العین )

 2- مضاعف : یکی از حروف اصلی فعل تکرار شده باشد یعنی مشدد باشد مثل : ردّ، شدّ ، یمدّ ُ

 3- سالم : فعلی است که نه همزه داشته باشد و نه تشد ید برای تکرار حرف اصلی کلمه مثل :  خرج ، یکتب، یسلــّـم، نزه .

 نکته : برخی فعلها هم مهموزند و هم مضاعف مثل: أدّ